olcek turleri

Ölçek Türleri Nelerdir? Nominal, Ordinal, Oran ve Eşit Ağırlıklı

Ölçek türleri farklı veriler arasında ölçüm yapabilmek için kullanılan araçlardır. Doğru ölçek türü seçimi ile veriler arasında ölçümler yapabilir ve sonuçlar elde edebilirsiniz. İstatistiksel ölçüm araçlarının her biri kullanım alanı noktasında farklı veriler için uygundur. Sık kullanılan 4 ana ölçek türü bulunmaktadır. Bu ölçek türleri güçlü ve zayıf kategorizasyon özellikleri ile birbirlerinden ayrılır.

  • Nominal ölçek
  • Ordinal ölçek
  • Eşit aralıklı ölçek
  • Oran ölçeği

spss veri analizi yaptirmak istiyorum

1.Nominal (Sınıflama, Kategorik) Ölçek

Nominal ölçek kategori ayırma noktasında bilinen en zayıf ölçek türüdür. Bu ölçek ile veriler arasında bir sayısal üstünlük ilişkisi kurmak mümkün değildir. Nominal ölçeğin araştırmalarda kullanılma nedeni analizi kolaylaştırmak ve analizde verileri tam anlamı ile değerlendirebilmektir. Nominal ölçeğe dair bilinmesi gereken bazı özellikler;

  • Nominal ölçek kullanılarak oluşturulan ölçümler sonrasında veriler belirli kategorilere ayrılmaktadır. Her bir kategori bir sembol ile gösterilir
  • Kategorileri ifade eden sembollerin herhangi bir sayısal değer taşımadığıdır. Bir örnekle açıklamak gerekirse otelde bulunan odaların oda numaralarının 1’den 100’e kadar olması 100 numaralı odanın diğer odalardan çok daha iyi olduğu anlamına gelmez.
  • Nominal ölçek birimlerin nitel özelliklerini birbirinden ayırmak için kullanılan, sayısal değeri olmayan bir ölçektir.
  • Sembollerin sayısal olarak oluşturulması kategoriler arasında bir üstünlük ilişkisi oluşturmaz.
  • Nominal ölçekle oluşturulan kategorilerde mutlak bir sıfır noktası bulunmaz, bu uzaklık ifadelerini de imkansız kılar.
  • SPSS programında sıkça gördüğümüz nominal ölçeğe bir örnek vererek açıklamak gerekirse analiz sırasında cinsiyetleri ayırmak için kadın cinsiyeti için 0, erkek cinsiyeti için 1 değerini atayabiliriz. Bu erkek cinsiyetinin kadın cinsiyetinden üstün olduğu anlamına gelmez. Anlaşılabilirliğin artması ve analizin kolay yapılabilmesi için nominal ölçeklerden sıkça faydalanılır.
  • Nominal ölçek, ölçek türleri arasında kullanması ne kolay ve basit olan ölçek türüdür.

Keşfedin: SPSS Analizi

2.Ordinal (Sıralama) Ölçeği

Sıralama ölçeği ile değişkenler arasında bir sıralama yapılabilir. Ancak bu sıralama ile değişkenler arasındaki uzaklık, büyüklük farkı gibi farklar bilinemez. Burada sıralama yapılırken mantıksal bir sıralama söz konusudur. Ordinal ölçek kullanıldığında değişkenler arasındaki büyüklük  küçüklük farkı temel anlamda bilinirken büyüklüğün ve küçüklüğün ya da uzunluk kısalık gibi çeşitli kriterlerin uzaklığı bilinemez.

  • Ordinal ölçek ile spearman korelasyon katsayısı, kartiller, mod, medyan, açıklık, frekans analizleri gerçekleştirmek mümkündür.
  • Sıralamada herhangi bir başlangıç noktası bulunmaz. Varyans hesaplaması gibi ortalamaya ya da başlangıç noktasına dayanan hesaplamalar yapılamaz.
  • Bu ölçek ile yapılan analiz sonucu elde edilen sayısal büyüklüklerin gerçek bir anlamı yoktur. Sayısal olarak gerçek anlam ifade etmemesinin nedeni ise sadece farklılığı ortaya koyma amacı taşıyan bir ölçek olmasıdır.
  • Ordinal ölçek ile yapılan analizlerde iki değişken arasında bir ilişki olup olmadığı anlaşılabilir ancak değişkenler arasındaki mesafe tespit edilemez. Değişkenler arasındaki farkın boyutunu anlamak mümkün değildir.

3.Eşit Aralıklı (Interval) Ölçek

Eşit aralıklı ölçek ile değişkenler gruplandırılırken standart aralıklar kullanılır. Bu nedenle de ölçüm sonucu elde edilen sayılar arasındaki her türlü fark da anlam kazanır. Oldukça gerçekçi bir ölçüm aracıdır. Öte yandan ölçeğin sıfır noktası bulunmaz. Bu yüzden yorum yaparken sıfır noktasına göre yorum yapmak doğru olmayacaktır.  Değişkenlerin özellikleri arasındaki farkların anlamlı olarak ortaya çıkarılabilmesi nedeniyle sıkça tercih edilen bir ölçektir. Örneğin hava durumundaki değişimler sıcaklık üzerinden eşit aralıklı ölçek ile analiz edilebilir.

  • Eşit aralıklı ölçek ile frekans, aritmetik ortalama, standart sapma hesaplama, mod, medyan, varyans, range benzeri hesaplamalar yapmak mümkündür. İstatistiksel hesaplamalara uygun bir ölçektir.
  • Analiz sonucunda kategorilere atanan her bir değerin sayısal bir anlamı vardır.
  • Ölçüm yapılmadan önce başlangıç birimi belirlenmelidir.
  • Kesin bir sıfır noktası mevcut değildir.
  • Nominal ve ordinal ölçeğe oranla daha hassas sonuçlar elde etmek mümkündür.

İlgili Hizmet: İstatistik Danışmanlık

4.Oran Ölçeği

Oran ölçeği oldukça hassas bir şekilde yorumlama yapılabilen bir ölçektir. Bu ölçeğin diğerlerinden ayrıldığı temel nokta ise mutlak bir sıfır noktasının olmasıdır. İstatistiksel olarak yapılabilen tüm işlemler bu oran ölçeği kullanılırken yapılabilmektedir. Her bir istatistiksel işlem anlamlı bir sonuç ortaya çıkarabilir.

  • Oran ölçeği eşit aralıklı ölçeğin sahip olduğu tüm özelliklere sahiptir. Buna ek olarak eşit aralıklı ölçekte olmayan bir özellik olarak mutlak bir sıfır noktası bulunur.
  • Mutlak sıfır noktası bulunması nedeni ile istatistiksel olarak yapılan tüm işlemler oran ölçeği ile gerçekleştirilebilmektedir.
  • İstatistiksel olarak en çok kullanılan ve analizlerde yardım alınan ölçeklerden biridir.
  • Oran ölçeğinin kullanımına bir örnek vermek gerekirse bir diyetisyenin danışmanının farklı zaman dilimlerinde gerçekleştirdiği kilo ölçümlerine dair yapılan analizler için oran ölçeğinden faydalanılabilmektedir.
  • Oran ölçek ile kilo ölçümü, hız seviyesi ölçümü, değer sayısı, sayısal bir aralık ifade eden ölçümler gibi birçok farklı ölçüm yapılabilmektedir.

istatistik danismanlik

SPSS Ölçekleri Ne Zaman Kullanılır?

SPSS ölçekleri analiz yapılırken mutlaka kullanılan ölçeklerdir. Bir araştırma için tek bir ölçekten faydalanmak yetersizdir. Kategorize etme, anlamlı farklar olup olmadığını tespit etme, farkın boyutunu tespit etme gibi birçok işlem SPSS ölçekleri ile yapılabilir. Temel 4 çeşit ölçek ve bu ölçeklerin kullanım alanlarına dair detayları bilmek analizin doğru bir şekilde tamamlanabilmesi için önemlidir.

SPSS Ölçek Nedir?

SPSS ölçekleri araştırma yapılırken analizlerin yapılabilmesi için kullanılan araçlardır. Doğru analiz araçlarının kullanılması beraberinde ölçeklerin de doğru seçilmesini şart koşar. Araştırmacıların ölçekler ile ilgili dikkat etmeleri gereken en büyük husus ise ölçekleri yorumlamaktır. Her ölçeğin yorumlanma şekli kendine hastır. Basit bir örnekle açıklamak gerekirse Nominal ölçekle yapılan bir analizde sayısal bir farklılığı anlamlı olarak değerlendirmek yanlış olacaktır. Bu noktada SPSS ölçek türleri kullanılırken ölçeklerin her biri amacına uygun olarak araştırma için analizin farklı bölümlerinde kullanılabilmektedir.

Keşfedin: MAXQDA NİTEL VERİ ANALİZİ YAPTIRMA

0 cevaplar

Cevapla

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir