Tez Formatı Nasıl Olmalı? Tez Yazma Kuralları

Tez formatı yükseköğrenim kurumunun tez yazım kurallarına uygun olacak şekilde düzenlenmelidir. Tezin formatı hakkında kurumun resmi web sitesi üzerinden bilgi almak mümkündür. Tez formatı oluşturulurken hangi alanda tezin yazıldığı da önemlidir.

Sosyal bilimler alanı için APA formatına göre kaynakça sistemi kabul edilirken İslami İlimler bölümleri için İSNAD benzeri farklı kaynakça türleri kabul görebilmektedir. Tezinizin formatını belirlemek için en iyi yol ve en iyi kaynak kurumun yazım kılavuzudur. Dünya genelinde kabul gören tez sayfa düzeni, font düzeni, yazı boyutu, tablo ve şekil düzeni, kaynakça düzeni gibi bilgiler için okumaya devam edebilirsiniz.

Tez Sayfa Düzeni

Tez sayfa düzeni yükseköğrenim kurumlarının tez yazım kılavuzlarınca belirlenen kurallar eşliğinde oluşturulur. Genelgeçer akademik yayın sayfa düzeni için kullanılması gereken kağıt boyutu A4 olarak bilinir. Temelde tercih edilen kenar boşlukları sol kenar için 3 cm iken diğer tüm kenarlar için 2,5 cm’dir. Bir tez formatı oluşturulurken sayfanın büyüklüğü, kenar boşlukları, font düzeni, girinti, satır aralığı, dipnot gibi tüm esasları göz önünde bulundurularak oluşturulur. Sadece bir sayfa için değil tüm tez için sayfa düzeni akademik yayın kriterlerine uygun olarak düzenlenmelidir.

Tez Font Düzeni

Tez font düzeni çalışma hazırlanan bölüme göre çeşitlilik gösterir. Yazı fontu genellikle Times New Roman tercih edilir. Birçok kurumda Times New Roman ve Arial yazı fontları kullanılmaktadır. Tezlerdeki font düzeni, yazı boyutu gibi düzenlemeler genelgeçer şekilde belirlense de bölüme göre farklılaşır. Örneğin Sosyal bilimler fakülteleri, insan ve toplum bilimleri fakülteleri için Times New Roman tercih edilen bir yazı fontudur. Fen bilimleri gibi bölümlerde Arial yazı fontu da tercih edilenler arasında yer almaktadır.

Tez Yazı Boyutu

Tez yazı boyutu, genel tez metni için 12 punto olmalıdır. Tez boyunca başlıklar, kaynakça ve dipnot için farklı yazı boyutları kullanmanız gerekebilir. Her yükseköğrenim kurumunun kendi tez kabul kuralları bulunur. Genelgeçer kuralların dışında kurumunuzun tez rehberini inceleyerek tezlerinizi yazmanızda fayda var. Çoğu kurumda kabul gören tez yazı boyutları;

• Başlık yazı boyutu: 16 ile 14 punto (Büyük başlıklar 16 punto ile yazılabilir.)
• Metin içi yazı boyutu: 12 punto
• Dipnot yazı boyutu: 10 punto
• Tablo ve şekil için yazı boyutu: 8 -10 punto
• Metin içi satır aralığı boyutu 1,5 olmalıdır.
• Alıntı, dipnot, kaynakça için metin içi satır aralığı boyutu 1,0 olmalıdır.
• Sayfa numarası sayfanın alt kısmında ve sayfanın tam ortasında yer almalıdır.
• Kapak, önsöz, içindekiler ve teşekkür sayfaları için sayfa numarası eklenmemelidir.

Yukarıda yer alan yazı boyutları Türkiye kapsamında üniversitelerde kabul edilen genelgeçer yazı boyutlarıdır. Kendi yükseköğrenim kurumunuzun tez yazım rehberini inceleyerek tez kurallarından emin olabilir ve tez kabul sürecinizi hızlandırabilirsiniz.

Keşfedin: Tez İçindekiler Oluşturma

Tez Kenar Boşlukları

Tez kenar boşlukları sayfanın sol bölümü hariç kalan tüm bölümler için 2,5 cm olarak belirlenmelidir. Sol kısım ise diğer bölümlerden 1,5 cm daha geniş olmalıdır. Bu ölçeklendirme sayfanın sol kısmına cilt işlemi yapılması nedeniyle önemlidir. Tez için belirlenen kenar boşlukları birçok yükseköğrenim kurumu tarafından aşağıdaki ölçülerle kabul görmektedir;

• Sayfa üst kısım; 2,5 cm
• Sayfa alt kısım; 2,5 cm
• Sayfa sağ kısım; 2,5 cm
• Sayfa sol kısım; 3 cm

Tez boyunca paragraflar için yapacağınız girintilerin kaç cm içerde olduğu önemlidir. Girintilerin 1,25 cm içerde olması birçok kurum tarafından kabul gören bir ölçüdür.

Keşfedin: Tezde Yöntem

Tez Başlığı ve Kapak Sayfası

Tez başlığı ve kapak sayfası tezin ön görünümünü oluşturur. Bu nedenle tez yazım kılavuzunda yer alan kurallara diğer tüm sayfalar gibi uygun olmalıdır. Tez başlığı ve tezin tamamı Times New Roman yazı fontu ile yazılmalıdır. İç metinler için 12 punto tercih edilirken başlıklarda 14 ve 16 punto da kullanılabilmektedir.

Tez için en uygun başlık tezin konusunu ve içeriğini özetleyen kısa bir başlıktır. Başlıkta teze dair anahtar kelimeler yer almalıdır. Ayrıca tez başlığının ilgi çekici olması da okuyucuyu çalışmaya çekmek için gereklidir. 15 kelimeden daha uzun tez başlığı yazmak kurallara aykırıdır. Tezin kapak sayfası hazırlanırken bilgiler aşağıdaki sıra ile yazılmalıdır;

• Tez başlığı büyük harflerle kapak sayfasının en üst kısmına yazılmalıdır.
• Yazara ait isim ve soy isim bilgileri yazılmalıdır.
• Çalışmanın danışmanına ait isim ve soy isim bilgisi yazılmalıdır.
• Çalışma hangi kuruma yönelik hazırlanıyorsa o kurumun bilgisi yazılmalıdır.
• Çalışmanın kuruma sunulduğu tarih eklenmelidir.
• Çalışmanın sunulduğu yükseköğrenim kurumunun logosu isteğe bağlı olarak kapak sayfasının uygun görülen bir yerine eklenebilir.

İçindekiler ve Şekiller Listesi

İçindekiler ve şekiller listesi tez düzeni kapsamında en çok dikkat edilmesi gereken bölümlerden biridir. Bir okuyucu içindekiler sayfasına baktığında tezin her bölümü ve içeriği hakkında fikir sahibi olabilmelidir. Bu aşamada tek bir içindekiler formatı kullanılmalıdır. İçindekiler kısmını MS Office programları yardımı ile kendiniz oluşturduğunuzda yazı tipini ve yazı boyutunu elle değiştirmeniz gerekebilir.

Doğru bir içindekiler listesi tezin tüm bölümlerini ve alt bölümlerini içinde barındırmalıdır. Ara bölümler için küçük harfler tercih edilirken ana bölümler için büyük harfler tercih edilebilir. Kategori ayrımı için sayısal yöntem ya da harf düzeni tercih edilebilir. Tez için içindekiler kısmını otomatik olarak oluşturmak istiyorsanız öncesinde tez içeriğini yazmalısınız. İçerikte her bir başlığı başlığın niteliğine uygun olarak yazdıktan sonra çalışmanın sonunda başvurular bölümünden içindekiler kısmını otomatik olarak oluşturabilirsiniz. Sistem başlık düzenini tanıyarak listeyi oluşturacaktır.

Kaynakça ve Ekler

Kaynakça ve ekler yükseköğrenim kurumunun tez yayınlama düzeni kapsamında oluşturulmalıdır. Genellikle sosyal bilimler alanında APA tarzı kabul gören bir kaynakça tarzıdır. Kaynakça şeklini MS Office Word benzeri uygulamalarda başvurular menüsü üzerinden düzenlemek mümkündür. Basitçe seçimler yaparak APA kaynakça sitiline uygun bir şekilde tezinizi hazırlayabilirsiniz. Kaynakça oluşturmak için de yine tez sonunda başvurular ekranından kaynakçayı otomatik olarak oluşturmak mümkündür.

Tez kaynakçasında mutlaka bulunması gerekenler; yazar adı soyadı, yayına ait yıl bilgisi, yayın adı, yayıncı adı bilgileridir. Online kaynaklardan faydalanılıyorsa kaynağa nereden ulaşıldığına dair adres bilgisi de eklenmelidir. Kaynakça ve ekler için kaynakçada yer alan tüm yayınlar alfabetik sıraya uygun olarak listelenmelidir. Tezinizin kaynakçasını MS Office uygulamaları üzerinden oluşturmakta zorlanıyorsanız Mendeley benzeri ek araçlardan da faydalanabilirsiniz.