SPSS Faktör Analizi Nedir? Nasıl Yapılır ve Yorumlanır?

SPSS faktör analizi, istatistiksel veri analizi yapmada kullanılan bir yöntem olup çok değişkeni bulunan veri setlerindeki ilişkilerin anlaşılması, veri setinin basitleştirilmesi için kullanılmaktadır. SPSS faktör analizi yapılabilmesi için kullanılan araçlar bulunmaktadır. Faktör analizi birçok gözleme yönelik birçok değişkenin daha küçük sayılı bir faktöre indirgenmesini sağlamaktadır. Faktör analizi ile orijinal değişkenler arasında bulunan temel ilişkiler temsil edilmektedir. Böylece veri setinin yorumlanması nispeten daha kolay bir hale gelmektedir.

Çeşitli disiplinlerde kullanım alanına sahip olan faktör analizi ile birçok farklı araştırmanın analiz edilmesi mümkün olabilmektedir. Örneğin bir anket kullanılarak toplanan verilerin birkaç temel faktöre indirgenmesi ve anlaşılması için kullanılmaktadır. SPSS’te faktörler doğrudan gözlemlenememektedir. Değişkenlerin gözlemlenmesi sonucunda faktörler tespit edilmektedir. Faktör analizi açıklayıcı ve doğrulayıcı olmak üzere iki türdür. Açıklayıcı olan yeni bir ölçek geliştirilmesi durumunda kullanılırken doğrulayıcı bir gruba uygulanmış olan bir ölçeğin, bir başka gruba uygulanması ile yarattığı etkiyi gözlemlemektedir.

SPSS Faktör Analizi Nasıl Yapılır?

SPSS faktör analizi şu şekilde yapılmaktadır:

1.SPSS üzerinde verilerin girişi yapıldıktan sonra “analyze” kısmından “dimension reduction” kısmına tıklandıktan sonra “factor” seçilir.

2.Açılan sekmeden sol kısımdakilerden kullanılacak olanlar seçilir.

3.Bu aşamada takip edilmesi ve işaretlenmesi gereken kısımlar aşağıdaki şekilde olmalıdır:

– “Descriptives” kısmından aşağıdaki seçenek işaretlenmelidir:

-“Extraction” kısmından “principal components” işaretlenmelidir:

-“Options” kısmında açılan pencerede alttaki iki seçenek işaretlendikten sonra yüzde değeri girilmelidir:

4.Ardından “ok” tuşuna basılır ve faktör analizi gerçekleştirilir.

Doğrulayıcı Faktör Analizi Nedir?

Doğrulayıcı faktör analizi, teorik bir modelde iddia edilen faktör yapısının test edilmesi ya da doğrulanması için kullanılan tekniktir. Temel olarak doğrulayıcı faktör analizi daha önceki araştırmalardan elde edilen sonuçlara dayalı olarak tespit edilen bir teorik faktör yapısının test edilmesi ya da veri ile modelin uyum düzeyinin değerlendirilmesi için kullanılmaktadır.

Örnek vermek gerekirse;

Bir araştırmacı öz saygı ölçümü yapmak üzere bir anket geliştirmiş ve öz saygının temel olarak iki alt boyuta (sosyal beceriler ve başarıya inanç) sahip olduğunu düşünmektedir. Gözlemlenen değişkenler anket sorularını, latent değişkenler ise alt boyutları temsil etmektedir. Bu teorik modelin doğrulanması için doğrulayıcı faktör analizi kullanılmaktadır.

Doğrulayıcı Faktör Analizi Hangi Durumlarda Yapılır?

Doğrulayıcı faktör analizi şu durumlarda tercih edilmelidir:

• Aynı alanda daha önceden yapılmış olan çalışmaların faktör yapısının doğrulanması ya da test edilmesi,
• Bir başka çalışmaya ait bulguların yinelenmesi ya da doğrulanması,
• Bir ölçek, anket ya da ölçme aracının temelindeki faktör yapısının saptanması,
• Farklı popülasyon ya da gruplarda bir ölçme aracının denenmesi,
• Literatürde henüz bir veri bulunmayan yeni bir konsepte yönelik faktör yapısının tespit edilmesi.

SPSS Faktör Analizi Ne İşe Yarar?

SPSS faktör analizi, çok değişkenli veri setlerinin yapılarının anlaşılması, değişkenlerin gruplandırılması ve verinin daha az faktöre indirgenmesi gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Bu analiz yöntemi ile karmaşık haldeki veri setleri daha basit bir hale getirilebilmekte, temel faktörler tespit edilebilmekte ve örnek çalışmaların teorik çerçevesi netleştirilebilmektedir. Bunun yanı sıra ölçüm araçlarının farklı gruplarda etkisinin anlaşılması için de tercih edilmektedir.

Doğrulayıcı Faktör Analizi Ne İşe Yarar?

Doğrulayıcı faktör analizi ile araştırmacılar, teorik olarak ifade edilen faktör yapısının test edilmesini ya da doğrulanmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda ölçeklerin farklı grup ve popülasyonlardaki etkisinin tespitine imkân vermektedir. Bu işlemde;

• İlk aşamada gözlemlenmiş olan değişkenlere ait değerler arası korelasyon hesabı yapılarak orijinal değişkenler korelasyon matrisine dönüştürülür.
• Sonrasında korelasyon matrisinden faktörlerin türetilmesi ile döndürülmemiş faktör elde edilmesidir. Türetme teknikleri çeşitlidir fakat faktör analizi yapılırken sıklıkla temel bileşen analizi tercih edilmektedir.
• Eğik ve dik olarak kullanılabilen iki döndürme tekniği mevcuttur ancak faktör analizinde daha çok dik döndürme kullanılmaktadır.

İlgili İçerik: SPSS Regresyon Testi

SPSS Faktör Analizi Yorumlama Nasıl Yapılır?

Faktör analizi sonuçlarında yer alan anlamlılık değeri, analiz sonuçlarının yorumlanması bakımından önem taşımaktadır:

• Faktör yükleri, değişkenlerin her birinin faktörle ilişki düzeyini göstermektedir. Genel olarak 0.30 ve üzeri yükler anlamlı olarak değerlendirilmektedir.
• Eigenvalues, faktörlerin önem düzeyinin göstergesidir. Bu değerin büyük olması daha anlamlı faktörlerin göstergesidir.
• Kümülatif yüzde, faktörlerin toplam açıklama durumunun göstergesidir. Bu yüzdenin yüksek olması seçilen faktörlere ait toplam varyansın ne kadarını açıkladığının göstergesidir. Genel itibarıyla kabul edilebilir düzey %70 ve üzeridir.
• Kesiklik, değişkenlerin her birinin faktörler düzeyinde açıklanabilirlik durumunu ifade etmektedir. Kesiklik değeri yüksek ise değişken faktörlerle iyi açıklanmaktadır şeklinde yorumlanmaktadır.
• Korelasyon değeri, faktörler arasında bulunan korelasyon değerini ifade etmektedir. Bunlar faktörlerin karşılıklı ilişkisinin anlamlandırılmasında kullanılmaktadır.

Keşfedin: Spss Korelasyon Analizi

SPSS Faktör Analiz Örnekleri

Örneğin;

• Bir çalışmada öz saygı anketi yapılmış, anket araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. SPSS faktör analizi ile anketin faktör yapısı incelenerek öz saygı alt boyutları kullanılabilirlik düzeyinde doğrulanmıştır.
• Müşteri memnuniyetini ifade eden bir çalışmada, memnuniyetin ölçümünde bir anket kullanılmış ve SPSS faktör analizi ile memnuniyeti etkilemekte olan temel faktörler böylelikle tespit edilmiştir.
• Bir başka örnekte, bir eğitim programının etkinlik derecesinin ölçümü için öğrencilere bir anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Analizden elde edilen sonuçlar, belli alanlarda programın değerlendirilme biçimini tespit etmiştir.
• Yine başka bir örnekte bir çalışan motivasyonu anketi personele uygulanmış ve veriler faktör analizi ile incelenmiştir. Çalışma ortamındaki motivasyon düzeyinin artırılması noktasında, faktör analizi ile tespit edilen faktörlerin belirlenmesi önemli bir etki yaratmıştır.

SPSS Faktör Analizi Yaptırma

Akademikservis.com, diğer tüm SPSS analizleri gibi faktör analizi için de hızlı ve doğru şekilde hizmet alabileceğiniz yapısı ile size destek olmaya hazır. Uzman kadromuzun çalışmaları doğrultusunda kapsamlı SPSS faktör analizi için de hizmet vermeye devam ediyoruz. Analiz sürecinde sizinle sıkı bir iş birliği kurarak süreci en sağlıklı şekilde yönetip, zamandan tasarrufla analiz sonuçlarınızı teslim ediyoruz. Bizimle iletişime geçerek siz de verilerinizin potansiyelini keşfedebilirsiniz.

Keşfedin: SPSS Anova Testi